Zowel
het gezonde verstand als onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek vertellen ons
dat (gras)boter de betere vetbereiding is in vergelijking met margarine. Toch
blijft de voedingsindustrie, op basis van het valse argument ‘verzadigd vet
verstopt je bloedvaten’ natuurlijke boter in het verdomhoekje plaatsen en
industrieel geproduceerde margarine, als bron van de cholesterolverlagende
poly-onverzadigde vetzuren, als ‘goed voor hart- en bloedvaten’ naar voor schuiven.
Wat is nu echt de betere keuze?
Vergelijken is moeilijk
Eigenlijk
is het vergelijken van (gras)boter met margarine een beetje zoals appelen met
peren vergelijken. Het eerste is een onbewerkt natuurproduct, rijk aan
verzadigde en mono-onverzadigde vetzuren; je hebt ernaast dus ook
poly-onverzadigde vetzuren in je voeding nodig. Het tweede is een zeer
kunstmatige en geraffineerde vetbereiding, rijk aan poly-onverzadigde vetzuren
en dit vooral aan het omega-6-type (linolzuur), waarvan het lichaam van de
westerse mens al een massief teveel vertoont. De aanvoer van vetzuren door
beide vetbereidingen is dus bijna totaal verschillend en de vergelijking moet
dan ook eerder gebeuren op kwalitatief vlak en wat ze uiteindelijk op basis van
hun samenstelling op het gebied van algemene gezondheid en op vlak van hart-
en bloedvaten kunnen betekenen. Om het overzichtelijk voor te stellen, vind je
hieronder een uitgebreide vergelijking tussen (gras)boter en margarine.
|
(Gras)boter |
Margarine |
|
Natuurlijke vetbereiding,
eenvoudig verkregen door het karnen (centrifugeren) van verse of
gefermenteerde room. Als deze boter afkomstig is van koeien die enkel hun
natuurlijke grasvoeding krijgen, is ze o.a. rijker aan geconjugeerd
linolzuur, omega-3-vetzuren en de vitaminen A, D3 en K2 dan boter van koeien
die korrelvoeding krijgen. |
Hoogbewerkte vetbereiding of ‘ultra
processed food’, gemaakt van geraffineerde olie die minstens 10
raffinagestappen, verhittingsprocessen en verwerkingsstappen heeft ondergaan,
leidend tot een sterke afname van voedingswaarde en waarbij tevens potentieel
toxische stoffen werden gebruikt (solventen, synthetische antioxidanten,
natriumhydroxide,…). |
|
Hoge nutriëntendensiteit.
Bevat alleen totaal natuurlijke en vooral vetoplosbare vitaminen, voorop A,
D3, E en K. Vitamine A bestaat uit retinol en een mix van natuurlijke
carotenen; vitamine E is een natuurlijke mix van gemengde tocoferolen. Is ook
rijk aan vitamine K2 dat het neerzetten van calcium op de vaatwanden afremt
en calcium in de botten neerlegt. |
Lage nutriëntendensiteit.
Bevat toegevoegde synthetische vitamine(n) zoals vitamine D3 en bètacaroteen
(provitamine A). Vooral deze laatse is niet representatief voor natuurlijke
vitamine A of retinol. De natuurlijke vitamine E erin is ongemeen sterk
gereduceerd in hoeveelheid door het raffinageproces van de olie waarvan de
margarine gemaakt werkd. Er is geen vaatbeschermende vitamine K2 in. |
|
Rijk aan natuurlijke
mineralen, waaronder selenium en jodium waaraan zo vaak gebrek is; ook
mangaan, koper, chroom en zink. |
Sterk gedemineraliseerd door
de raffinageprocessen. |
|
Bevat in hoofdzaak verzadigde
vetzuren en het mono-onverzadigde vetzuur oleïnezuur, gekend van olijfolie.
Beide types van vetzuren zijn in vergelijking met poly-onverzadigde vetzuren
veel stabieler bij verhitting, blootstelling aan licht en zuurstof en
oxideren niet of nauwelijks. |
Bevat in hoofdzaak poly-onverzadigde
vetzuren van het omega-6-vetzuurtype. Deze vetzuren zijn gevoelig aan
oxidatie bij verhitting met vorming van schadelijke vrije radicalen
(peroxiden, aldehyden). Deze vetzuren zijn ook gevoelig aan licht en
zuurstof. |
|
De verhouding tussen de
omega-6-vezturen en omega-3-vetzuren (in de weinige poly-onverzadigde
vetzuren die boter vertoont = 1/1 à 4/1. Dit bevordert de chronische
laaggradige ontsteking, aan de basis van westerse degeneratieziekten, niet. |
Vertoont een zeer hoge verhouding
omega -6-vetzuren/omega-3-vetzuren, wat de chronische laaggradige ontsteking
aan de baiss van veel degeneratieziekten aanvuurt bij de westerse mens; omdat
diens lichaam al overzadigd is met omega-6-vetzuren. Sommige margarines zijn
wel verrijkt met een (ontoereikende) hoeveelheid omega-3-vetzuren. |
|
Tot de verzadigde vetzuren
behoren ook de interessante korte keten vetzuren (vnml boterzuur) en
middellange keten vetzuren, die de vetverbranding bevorderen en het risico op
hart- en vaatziekten verlagen. |
De (beperkte hoeveelheid)
verzadigde vetzuren erin zijn langketenig en hebben niet de gezondheidsvoordelen
van de korte keten en middellange keten vezturen. |
|
Bevat met heptadecaanzuur en
pentadecaanzuur, twee bijzonder lange keten verzadigde vetzuren, waarvan de
consumptie onder meer bewezen geassocieerd is met een lager risico op hart-
en vaatziekten en diabetes type 2. |
Bevat deze interessante
verzadigde vetzuren niet. |
|
Bron van natuurlijke
transvetzuren, voorop CLA of geconjugeerd linolzuur, dat in hogere dosis de
immuniteit moduleert, de kans op hart- en vaatziekten en kanker verlaagt, de
verhouding spierweefsel/vetweefsel verbetert. |
Bevat geen CLA. Was
decennialang door partiële hydrogenatie of – harding een rijke bron van
industriële transvetzuren, die sterk chronische ontsteking in alle organen in
de hand werken. Smeerbare margarines zijn tegenwoordig wel vrij van
transvetzuren, maar om ze een halfvaste, smeerbare consistentie te bezorgen
moeten er kunstgrepen toegepast worden zoals bv er verzadigde vetzuren (zoals
stearinezuur) aan toe te voegen. |
|
Bevat ongeveer 25% omega-9-vetzuren
(beter bekend van olijfolie), bewezen goed voor de gezondheid van hart-en
bloedvaten. |
Bevat nauwelijks
omega-9-vetzuren, tenzij bepaalde merken die gedeeltelijk van (geraffineerde)
olijfolie gemaakt zijn. |
|
Bevat natuurlijke
cholesterol, nuttig voor het lichaam. Verhoogt evenwel na inname de cholesterolspielgel
niet of nauwelijks. |
Is vrij van cholesterol. En
doet inderdaad het cholesterolgehalte dalen. Maar dit is geen valide
risicofactor voor hart- en vaatziekten. |
|
Bevatten fosfolipiden,
choline en sfingofosfolipiden, bijzondere vetstoffen die bijdragen tot de vetstofwisseling,
de bescherming van bloedvaten, hersenen, lever en de slijmvliezen van maag en
darmen. |
Bevat nauwelijks fosfolipiden,
choline en sfingofosfolipiden, door raffinage en verhitting van de olie
waarvan ze gemaakt werd. |
|
Gaat roken bij hogere
baktemperaturen, omdat eiwitcomponenten en lactose ‘verbranden’ door de
Maillardreactie. Oplossing hiervoor is het ‘klaren’ van de boter met aanmaak
van ghee. Of als bakvet de helft boter en de helft olijfolie te nemen. Maar
verhitting zorgt niet of nauwelijks voor het ontstaan van schadelijke
geoxideerde vetzuren, gezien het lage gehalte aan poly-onverzadigde vetzuren.
|
Gaat niet roken bij
verhitting, want is door de sterke raffinage vrij van componenten die ‘verbranden’.
Maar door verhitting oxideren wel de poly-onverzadigde vetzuren erin tot de
voor het blote oog onzichtbare schadelijke primaire oxidatieproducten (peroxiden)
en secundaire oxidatieproducten (aldehyden). |
|
In 2016 condludeerde een
meta-analyse van 9 studies, waarbij meer dan 600.000 personen meerdere jaren
werden gevolgd en hun consumptie van boter in rekening werd gebracht: -
Boter
verhoogt kans op hart- en vaatziekten niet -
Boter
verhoogt de kans op kransslagaderziekten niet -
Boter
verhoogt de kans op beroerte niet Grasboter (met onder meer een
hoger gehalte aan CLA of geconjugeerd linolzuur en vitamine K Dat verkalking van de bloedvaten afremt)
verlaagde zelfs de kans op een hartinfarct. |
Het vervangen van verzadigde
vetzuren door omega-6-vetzuren (waaruit margarine voor het grootste deel
bestaan) verlaagt het risico op hart- en vaatziekten niet! Dat is bewezen in
meerdere meta-analysen. In de ‘Syndney Diet Heart
Study’ leidde het vervangen van verzadigde vetzuren door poly-onverzadigde
vetzuren (via saffloerolie en margarine daarvan) bij mannen die al een hart-
en vaatziekte vertoonden, weliswaar tot een afname van het cholesterolgehalte,
maar ook tot: -
70%
meer kans op hart- en vaatziekten -
74%
meer kans op kransslagaderziekten In het ‘Minnesota Coronary
Experiment’ leidde het vervangen van verzadigde vetzuren door poly-onverzadigde
vetzuren (via maïsolie en margarine daarvan) bij aanvankelijk gezonde
personen weliswaar tot een lager cholesterolgehalte, maar: -
Niet
tot een lager sterfterisico -
Niet
tot een lager sterfte door hart- en vaatziekten -
Niet
tot minder hartinfarcten of minder slagaderverkalking Wie in dit experiment de
sterkste daling van de cholesterolspiegel ervaarde, kende zelfs een significante
toename van het sterfterisico! |
Bron:
Biogezond Februari 2024 pag. 33-34.
