Feiten
accuraat onthouden, attent en geconcentreerd bij de zaak blijven, nieuwe
elementen vlot aanleren,… het behoud van een sterk geheugen en optimaal
concentratievermogen vormt een uitdaging voor iedereen en dit al helemaal als
we een dagje ouder worden. Naast een gezonde levenswijze met een natuurlijke,
onbewerkte voeding, kunnen verschillende natuurlijke middelen ons hierbij de
nodige steun geven. We halen enkele belangrijke van deze natuurlijke middelen
aan.
Kruiden/planten
Donkere bessen
Heel
wat epidemiologische studies tonen aan dat mensen die het meeste donker
gekleurde bessen eten, het best beschermd zijn tegen geheugenverlies en
dementie. Sterke aanraders zijn hierbij met name wilde bosbessen, braambessen,
zwarte bessen, rode druiven en cranberries. De verklaring ligt vooral bij het
feit dat deze bessen rijke leveranciers zijn van ‘polyfenolen’, een uitgebreide
groep van werkzame plantenstoffen die zowel de zenuwcellen beschermen tegen
schadelijke vrije radicalen als ontstekingsverschijnselen in het zenuwstelsel
afremmen en de microcirculatie in de delicate hersenbloedvaten verbeteren. Tot
die polyfenolen behoren verschillende klassen van nuttige stoffen zoals oligomere
procyaniden (OPC’s), flavanolen en flavonolen, stilbenen en anthocyanen. De
boodschap is dus in de eerste plaats voldoende van die bessen op het menu te
zetten.
Wilde bosbes en Chardonnay druif
Om
sneller een positief effect te bereiken op het verstandelijk vermogen, worden
voedingssupplementen met bessenextracten ontwikkeld. Zoals een synergie van
wilde bosbes (Vaccinium myrtilloides) en de Chardonnay druif (Vitis vinifera),
die polyfenolen aanvoert met flavanolen, genolzuren, stilbenen en anthocyanen
in een unieke, werkzamen ratio. Hiervan is aangetoond dat ze maximaal de
‘neurogenese’ en de ‘synaptische plasticiteit’ in de hersenen verbetert.
Neurogenese betekent: de aanmaak, groei en uitrijping van nieuwe zenuwcellen.
Synaptische plasticiteit duidt op een betere functie van de synapsen of
communicatieplaatsen tussen de zenuwcellen onderling. Van een
gestandaardiseerde combinatie met leeftijdsgebonden geheugenproblemen, een
significant positief effect op het geheugen en aanleervermogen aangetoond. Ook
studenten hebben er duidelijk baat bij in de examenperiode.
Kleinbladige bacopa (Bacopa monnieri)
In de
Aziatische geneeskunde geniet kleinbladige bacopa de uitstekende reputatie het
geheugen te kunnen versterken en het concentratievermogen aan te scherpen. Dit
‘adaptogeen’ kruid voor de hersenen oefent in de eerste plaats een sterke
antioxiderende of celbeschermende werking uit op de zenuwcellen, wat de
overdracht van zenuwsignalen bevordert. Nog belangrijker is het feit dat het
kruid het enzym ‘acetylcholinesterase’ afremt. Dat heeft voor gevolg dat er in
de hersenen meer werkzame acetylcholine beschikbaar blijft: dat is de
neurotransmittor of zenuwsignaalstof die het belangrijkst is voor geheugen- en
aanleerprocessen. Van bacopa is in klinische studies duidelijk aangetoond dat
het de geheugenwerving en het onthouden van feiten bevordert. Ook bij kinderen
met leerproblemen verbetert het geheugen (voor woorden, werk- en auditief
geheugen).
Overige kruiden
- Ginkgo of Japanse tempelboom
(Ginkgo): is een absolute topplant voor het behoud en verbeteren van het
verstandelijke vermogen. Ze beschermt de zenuwcellen tegen schade en bevordert
de microcirculatie in de hersenen. Helaas mogen we in België niet de door
klinische studies wetenschappelijk onderbouwde dosis in een voedingssupplement
inzetten. Voor een optimaal effect moet ginkgo dus steeds gecombineerd worden
met anderen planten die in dit artikel worden besproken
- OPC-rijke extracten uit zeeden
(Pinus pinaster) en druivenpitten (Vitis Vinifera) bevorderen het geheugen en
concentratievermogen op een bijna identieke manier als Ginkgo
- Kurkuma (Curcuma Longa),
saffraan (Crocus sativus) en groene thee (Camellia sinensis): als deze kruiden
in een goed opneembare vorm en een correcte dosis worden aangevoerd, dan helpen
ze zenuwcellen beschermen tegen toxische invloeden en remmen ze
ontstekingsverschijnselen in de hersenen
- Ashwagandha (Withania
somnifera) en rhodiola (Rhodiola rosea/Sedum roseum): als stress, spanningen of
drukke werkzaamheden aan de basis liggen van geheugen- en
concentratieproblemen, dan zijn vooral deze ‘adaptogene’ planten de aanraders.
Voedingsstoffen
Fosfatidylserine (PS) en lecithine
Voor
een vlotte overdracht van zenuwimpulsen, een sterke integriteit en een ideale
functie, moeten zenuwcellen een optimale samenstelling vertonen in hun
celmembranen. Daarin zit in een dubbele laag van bijzondere vetstructuren,
‘fosfolipiden’ of lecithines. Die kunnen we al aanvoeren door voldoende
koudgeperste, ongeraffineerde oliën, noten, zaden, bio-eitjes en granenkiemen
te consumeren. Extra aanvoer van die nuttige fosfolipiden kan daarnaast met
lecithine uit genetisch niet-gemanipuleerde soja of uit zonnebloempitten. Nog meer
doelgericht kan gewerkt worden met de uit lecithine geëxtraheerde
‘fosfatidylserine’ (PS): dat is de meest cruciale fosfolipide in de
celmembranen van zenuwcellen, die er de fluïditeit, de stabiliteit en
prikkeloverdracht van helpt bepalen en die elementair is voor een optimale
werking van de hersenen. Van de orale inname van fosfatidylserine is in
meerdere studies het positief effect op het cognitief vermogen aangetoond.
Omega-3-vetzuren DHA en EPA
Er kan
niet genoeg gedrukt worden op het belang van de omega-3-vetzuren EPA en DHA
voor optimale hersenfuncties. Zo is DHA een onmisbare structurele component in
de fosfolipiden van de zenuwcelmembranen die bijdraagt tot een normale
integriteit en functie van de zenuwcellen met een vlotte afscheiding van
neurotransmittors. Samen met EPA, remt DHA bovendien ook nog
ontstekingsverschijnselen in de hersenen, die leiden tot geheugenverlies,
concentratiestoornissen en in gevorderde gevallen zelfs tot degeneratieve
verschijnselen. Je kan EPA en DHA aanmaken uit het plantaardige stamvetzuur
alfalinoleenzuur (ALA) uit lijnzaad- koolzaad- en perillaolie, walnoten en
groene groenten. Voor de meesten is dat helaas onvoldoende en moet EPA en DHA
uit vette vis gehaald worden en in het begin vaak uit een kwaliteitsvol
visoliesupplement om een goede ‘omega-3-index’ te bereiken.
Vitamine E
Door
het raffineren van oliën en van volle granen en het te weinig consumeren van
noten en zaden, vertoont de westerse mens zeer vaak een gebrek aan vitamine E.
Op voorwaarde dat ze niet wordt aangevoerd door synthetische alfatocoferol,
maar door (uit ongeraffineerde oliën geëxtraheerde) gemengde tocofoferolen
en/of gemengde tocotriënolen, kan vitamine E zeer belangrijke diensten
verlenen. Vitamine E is wellicht de belangrijkste antioxidant van de
waardevolle vetstructuren in de hersenen, voorop de hoger aangehaalde
celmembranen. Tevens bevordert ze de microcirculatie in de hersenen. De
sterkste vorm van vitamine E zijn de tocotriënolen uit rode palmolie.
Vitamine B-complex
Om
verschillende redenen dragen vitamines B bij tot een normale functie van de
hersenen. In de eerste plaats omdat de meeste ervan zijn betrokken in de
energiestofwisseling van de zenuwcellen. Maar minstens even belangrijk is het
feit dat ze vaak als cofactoren betrokken zijn in de aanmaak van de
neurotransmittors. Wellicht zijn de belangrijkste B-vitamines vitamine B6,
foliumzuur en vitamine B12: zij helpen namelijk ook homocysteïne verlagen. Dat
is een schadelijk vrij radicaal dat de hersencellen sneller doet degenereren.
En verder is vitamine B12 heel belangrijk voor de aanmaak van myeline, de witte
en beschermende stof rond zenuwvezels. Zorg wel voor de correcte, bioactieve
vormen als je deze vitamines inneemt: pyridoxal-5’-fosfaat (B6),
5-methyltetrahydrofolaat (foliumzuur) en methylcobalamine of adenosylcobalamine
(B12).
Overige nutriënten
Uiteraard
bestaan er nog een aantal voedingsstoffen die bijdragen tot een optimale
functie van het zenuwstelsel met behoud van het cognitief vermogen:
- Co-enzym Q10 en astaxanthine:
niet alleen omdat het celbeschermende antioxidanten zijn, maar ook omdat ze de
energiestofwisseling in de mitochondriën van zenuwcellen bevorderen, kunnen
co-enzym Q10 en astaxanthine bijdragen tot een sterk geheugen en goed concentratievermogen.
Kies respectievelijk voor de bioactieve ubiquinol en niet-synthetische
astaxanthine uit de bloedregelalg.
- Magnesium: deze duizendpoot met
zijn talrijke functies, draagt ook bij tot het behoud van verstandelijke
vermogens. Niet alleen omwille van de stresswerende activiteit, maar ook omdat
magnesium bijdraagt tot een optimale mitochondriale energiestofwisseling van de
zenuwcellen en omdat ze de afscheiding van neurotransmittors ter hoogte van de
synapsen (contactplaatsen) tussen zenuwcellen bevordert. Kies voor goed
opneembare, ‘gecheleerde’ magnesium zoals magnesiumbisglycinaat en
magnesiumtauraat.
- Choline: deze stof die
tegenwoordig tot het B-complex wordt gerekend, draagt ook bij tot een optimale
membraanfunctie en -samenstelling van zenuwcellen.
Bron:
Biogezond September 2021 pag. 12-14
