's Zomers komt de zon vroeg op. Terwijl veel mensen nog slapen, is het al licht. Wanneer we de klok verzetten lijkt het alsof de zon later opkomt en later ondergaat. Hierdoor komt de periode van daglicht beter overeen met de periode waarin de meeste mensen wakker zijn. Men dacht op deze manier te kunnen bezuinigen op verlichting, maar het energiebesparende effect van de zomertijd in intussen omstreden.
Oorsprong
Het waren de Duitsers die als eerste, tijdens de eerste wereldoorlog, de zomertijd in de bezette gebieden toepasten. In 1940 werd de klok met nóg een uur verzet! Vroeger liep de klok in België op Greenwich Mean Time (GMT). Dat is onze natuurlijke tijd. In het westen van Europa loopt de klok dus altijd al voor op de zonnetijd. In de zomertijd wordt dit nog een uur meer. Dit extra uur is voor veel mensen te groot. Er hangen nadelen aan vast waar we niet direct bij stilstaan.
De oliecrisis in de jaren 70, die tot een golf van energiebesparende maatregelen leidde, was voor Europa aanleiding om de zomertijd opnieuw in te voeren.
In de winter Daylight Saving Time, in de zomer dubbele zomertijd!
De meridiaan van Greenwich ligt op nul graden. Vlaanderen ligt tussen 2°35' en 5°50' oosterlengte. De tijdzone van Greenwich loopt van -7,5° tot +7,5° oosterlengte. Vlanderen ligt hier dus volledig binnen. De Duitse bezetters hebben ons destijds op de tijd van Berlijn gezet ipv op de tijd van Londen. Dat op zich is al een keuze voor het "Daylight Saving" principe. Voor de economie is het natuurlijk handig dat heel West Europa in dezelfde tijdzone zit. Als je zaken doet, werkt dit veel gemakkelijker dan wanneer de tijdzone verschillend is. Maar eigenlijk is dus onze wintertijd al een vorm van zomertijd! Dit betekent dat we tijdens de echte zomertijd al bijna twee uur voorlopen op de astronomische tijd! En het effect werkt dus dubbel! Het besparingseffect staat ter discussie en is mogelijk achterhaald. Het is fijn dat het in de zomer tot 's avonds laat licht is en dat we lang op een terras kunnen zitten, maar natuurlijk is het zeker niet.
Het hoogste punt van de zon, de astronomische middag
We kunnen het verschil gaan berekenen tussen de officiële en de astronomische tijd. Als het officieel middag is, 12 uur Midden-Europese Tijd (CET), dan is het bij ons astronomisch gezien pas 11.15uur. In de winter zal dez on pas op haar hoogste punt staan om 12 uur 46 minuten. In de zomer zal de zon pas op haar hoogste punt staan om 13 uur 45 minuten, dus om ongeveer 14 uur.
De zon en de huid
Dit is een gevaar waar we ook niet altijd bij stilstaan. Het is het beste om uit de zon te blijven wanneer ze op haar hoogste punt staat. Op dat moment zijn de zonnestralen het warmst en kan je gemakkelijker verbranden. In het zuiden doet men daarom een siësta. Men komt dan pas in de zon in de late namiddag, wanneer de zon minder krachtig is. Die gewoonte hebben wij hier niet. Wij gaan bijvoorbeeld met de kinderen na het middagmaal, rond 14 uur, naar het strand. Net op het moment dat de zon zo warm is en het risico op verbranding aanzienlijk groter is. Wachten tot 16.00uur zou veel gezonder zijn, vooral voor mensen en kinderen met een gevoelige huid.
Studies hebben ook uitgewezen dat wie als kind vaak verbrand geweest is, een verhoogd risico heeft om op die plaats later huidkanker te ontwikkelen. Wanneer de huid verbrand geweest is, treedt er schade aan het DNA op. Insmeren is belangrijk maar helpt ook maar gedeeltelijk. Zonnecrème helpt om de tijd die je in de zon kan blijven zonder te verbranden te verlengen, maar wanneer de zon heel hevig is of je blijft langer in de zon dan dat je huid verdragen kan, loop je toch schade op. Petje opzetten een shirtje aantrekken is zeker geen overbodige luxe. Nog beter is natuurlijk de zon op het heetst van de dag vermijden of de schaduw op te zoeken.
Dagritme
De zomertijd stuurt onze biologische klok in de war. Ons lichaam is zo ingesteld dat het dag en nacht goed kan volgen. Wanneer het donker wordt, geeft het lichaam aan dat het wil slapen en wanneer het licht wordt, staan we op en krijgen we het gevoel dat we tot actie moeten overgaan. Wanneer het 's avonds langer licht blijft, gaan we ook vaak later slapen, maar 's morgens moeten we er wel even vroeg uit om te gaan werken. Hierdoor kunnen mensen een slaaptekort krijgen. Een slaaptekort houdt natuurlijk ook risico's in, zoals concentratieproblemen maar ook zelfs hartproblemen.
Onze biologische klok raakt uit de pas
Wat gebeurt er nu juist met ons lichaam wanneer we de klok verzetten? Ons lichaam heeft een eigen ritme, de biologische klok. Dit ritme duurt ongeveer 24 uur. Dit ritme noemt men het circadiane ritme en stuurt onder andere de slaap aan. Maar doordat dit ritme niet exact 24 uur duurt, moet het steeds bijgesteld worden. Het bijstellen van dit ritme gebeurt door middel van licht. Door ons gedrag, bijvoorbeeld gordijnen dicht doen) kunnen we dit proces een beetje sturen, maar uitenidelijk wordt ons interne ritme vooral beïnvloed door licht en niet door het horloge. Door de klok te verzetten gaat je interne ritme opeens uit de pas lopen met de licht/donker-cyclus.
Hoe komt dit nu? Je hebt je wekker op je nachtkastje, maar daarnaast heb je ook een interne klok. Deze interne klok is je biologische klok. Je biologische klok regelt allerlei fysieke, emotionele en mentale ritmes zoals het waak- en slaapritme. De biologische klok wordt aangestuurd vanuit een klier in de hersenen. De hypothalamus. Dit is een klier die hormonen afgeeft, de bloeddruk en de lichaamstemperatuur reguleert. De biologische klok zorgt ervoor dat allerlei processen in ons lichaam volgens een vast ritme verlopen. Je biologische klok is ook verbonden met het ritme van de zon. In de ochtend is het licht relatief blauw. Hierdoor wordt cortisol aangemaakt en krijg je het gevoel dat je moet opstaan. In de avond wordt het licht relatief rood. Hierdoor worden melatonine en een slaapgevoel geactiveerd. Licht remt dus de aanmaak van melatonine en stimuleert de productie van 'waakhormonen'. 's Avonds kunnen we dus het beste het licht zoveel mogelijk buitensluiten, zodat ons lichaam melatonine kan gaan aanmaken. Verduisterende gordijnen kunnen hierbij helpen. Ook kunstlicht proberen we best te vermijden. Dim de lichten en kijk vlak voor je naar bed gaat niet meer naar je tv, tablet of telefoon.
Wie heeft er extra last van?
Hooggevoelige mensen (HSP), pubers, mensen met slaapproblemen en avondmensen kunnen, vooral bij de overgang naar de zomertijd, aanzienlijk extra last ondervinden. Een hooggevoelige puber met slaapproblemen die moeilijk uit bed kan komen zal deze tijd dus als lastig ervaren, ten opzichte van een 'niet hoogegevoelig' volwassen ochtendmens die altijd fijn slaapt en 's ochtends fit en monter uit bed springt.
Avondmensen gaat meestal gedurende het hele jaar rond 00.00 uur slapen. Ze staan in de zomertijd wel 1 uur eerder op. Avondmensen slapen in de zomer dus relatief korter. De interne biologische klok loopt als het ware achter op het natuurlijke dagritme. Avondmensen kunnen vooral tijdens de overgang naar de zomertijd slaapproblemen krijgen.
Bron: Biogezond April 2018
Lees ook:
Bescherming tegen de zon door kleding is beter dan bescherming door zonnecrème
Avondmensen gaat meestal gedurende het hele jaar rond 00.00 uur slapen. Ze staan in de zomertijd wel 1 uur eerder op. Avondmensen slapen in de zomer dus relatief korter. De interne biologische klok loopt als het ware achter op het natuurlijke dagritme. Avondmensen kunnen vooral tijdens de overgang naar de zomertijd slaapproblemen krijgen.
Bron: Biogezond April 2018
Lees ook:
Bescherming tegen de zon door kleding is beter dan bescherming door zonnecrème
